ទស្សនៈនិងព្រះពុទ្ធសាសនា។ Views and BUDDHISM Les points de vue et le bouddhisme

ទស្សនៈនិងព្រះពុទ្ធសាសនា Viewpoints and Buddhism Les vues et le bouddhisme

បរមត្ថ ធម៌ជាអ្វី ? What is Ultimate Reality? Qu’est-ce que le Dhamma ultime?

ការសរសេរ នេះសម្រាប់មិត្តអ្នកអានទាំងអស់ដែលមិនបានស្គាល់ធម៌ព្ព្រះពុទ្ធសម្ដែងនិងធម៌ដែលព្រះអង្គត្រាស់ដឹង។ ជាពិសេសចំពោះបញ្ញវន្ត បណ្ឌិត ទាំងអស់ ដែលជាអ្នកវិទ្យាសាស្រ្តដែលលោកជឿអ្វីដែលពិតទើបជឿត្រូវជឿទៅលើខ្លួនឯងដែលស្របនឹងពាក្យប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធ។កុំអាលជឿទៅលើគម្ពីរ ឬគ្រូអាចារ្យណាទោះជាល្បីយ៉ាងណាក៏ដោយ។ល។ត្រូវពិនិត្យពិសោធន៍ដោយខ្លួនឯង បើថាមានប្រយោជន៍ដល់មនុស្សលោកទើបអាចជឿបាន ហើយព្រះអង្គក៏មិនដែលថ្លែងថាត្រូវតែជឿតថាគតក៍ទេដែរ។ព្រះអង្គបានសម្ដែងពាក្យទាំងនេះនៅក្នុងកលាមសូត្រក្នុងចំណោមការប្រដៅ ១០យ៉ាង។ ជាពិសេសព្រះអង្គបើកចំហឲ្យអ្នកប្រាជ្ញជំនាន់នោះសួរដោយសេរី។ជាការពិតណាស់អ្នកដែលដឹងអស់ទាំងអស់មិនភ័យបារម្ភនិងសំណួរ។មានតែអ្នកដែលចេះមិនសូវច្បាស់ខ្លាចគេសួរដេញដោលញាំញី។គាថាជាច្រើន ដែលអ្នកមិនបានសិក្សាលោកមិនបានដឹង។តែមានគាថាមួយដ៏សំខាន់អ្នកសិក្សាគ្រាន់តែស្ដាប់ដឹងថាគឺជាច្បាប់វិទ្យាសាស្ត្រវិទ្យាសាស្ត្រ។ គឺធម៌ទាំងឡាយមានហេតុនិងបច្ច័យ។ពាក្យនេះបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថាគឺជាវិទ្យាសាស្ត្រ មួយទៀតមិនអាចដឹងបានភ្លាមដោយគ្រាន់តែស្គាល់ឈ្មោះចម្លែក។ប៉ុន្តែបើគេចាប់សូត្រនោះគេនឹងដឹងភ្លាមគឺជាច្បាប់វិទ្យាសាស្ត្រដែលមានទំនាក់ទំនងមិនដាច់ពីធម្មជាតិមួយទៅមួយបន្តគ្នាមិនចេះឈប់ដែលព្រះអង្គឲ្យឈ្មោះថាបដិច្ចសមុប្បាទធម៌។អ្វីដែលធ្វើឲ្យច្រឡំមកអំពីអ្នកនិពន្ធភាគច្រើនបកស្រាយថាធម៌គឺធម៌ដែលព្រះពុទ្ធសំដែងនោះឯង។ ត្រឹមត្រូវហើយមិនខុសទេ។ការបកស្រាយនេះគឺបន្ទាបព្រះសាស្តាដោយមិនដឹងខ្លួន។ ពាក្យ (ធម៌ ទាំង ឡាយ )បីពាក្យនេះគ្រប់គ្រាន់ណាស់ទៅហើយថាធម៌ទាំងឡាយគឺសំដៅធម៌ទាំងអស់ គឺធម្មជាតិដែលមានទាំងអស់។ធម្មជាតិនៅក្នុងចក្រវាឡ ទោះជាមានរូបក្តីអត់រូបក្តីធម្មជាតិ មានវិញ្ញាណក្តីអត់វិញ្ញាណក្តី។ល។មិនអាចគេចផុតអំពីបញ្ញាចក្ខុរបស់ព្រះអង្គឡើយ។ធម៌ដែលព្រះអង្គសម្ដែងគឺជាច្បាប់ធម្មជាតិ ដែលជាបរមត្ថធម៌គឺជាធម៌ដែលពិតហើយឧត្តុងឧត្តម។ឧត្តុងឧត្តមមានន័យថាខ្ពង់ខ្ពស់ជាងធម៌ដទៃ សូមបញ្ជាក់ម្ដងទៀតធម៌គឺធម្មជាតិ។ចំពោះខ្ញុំបាទពាក្យឧត្តុងឧត្តមមិនសមនឹងធម៌ដែលព្រះអង្គត្រាស់ដឹងទេ។បរមត្ថធម៌នេះឯង ជាឬស ជាមូល ជាហេតុ ដែលឱ្យមានធម៌ទាំងឡាយ អាចនិយាយបានថាគឺជារូបមន្ត នៃកំណើតសត្វលោកទាំងអស់។

សុំអធ្យាស្រ័យ កុំឲ្យវែងពេកខ្ញុំបាទសុំផ្អាកនិងបន្តទៅភាគក្រោយអត្ថាធិប្បាយអំពីបរមត្ថធម៌។

English Translation

Viewpoints and BuddhismWhat

is Ultimate Reality (Paramattha Dhamma)?

This writing is for all readers who are not yet familiar with the Dhamma that the Buddha proclaimed and the Dhamma that he fully realized. It is especially addressed to scholars and scientists—those who believe only when something is proven to be true, and who trust in themselves in alignment with the Buddha’s own advice: Do not believe just because it is written in scriptures or spoken by renowned teachers. One must examine and test things for oneself. If it is truly beneficial for humanity, then it may be trusted. Indeed, the Buddha never commanded blind belief or dogmatic faith. He expressed this clearly in the Kālāma Sutta, which is among the ten types of teachings where he encouraged open inquiry.Those who have realized the totality of knowledge have no fear of questions. Only those who possess uncertain knowledge tend to avoid or become defensive when questioned. Many people have not studied the teachings and are unaware of them. However, there is one critical phrase that even those who merely listen recognize as scientific law:“All phenomena arise from causes and conditions.”This statement clearly confirms that the Dhamma is a science.It is not something that can be instantly understood by merely recognizing some strange name. But once someone begins to explore the suttas, they immediately realize this is a scientific law—a chain of causality in nature, unbroken and continuous—which the Buddha called Paṭiccasamuppāda, the Law of Dependent Origination.What causes confusion is that many writers explain the Dhamma as simply “the teachings proclaimed by the Buddha.” This is not incorrect—but it unintentionally diminishes the depth of the Buddha’s realization. The phrase “all phenomena (dhamma)” is sufficient to understand that it refers to everything in existence, the entire natural reality.This nature—whether with form or without form, whether with consciousness or without consciousness—throughout the universe, cannot escape the scope of the Buddha’s wisdom.The Dhamma that the Buddha taught is the natural law, and the Paramattha Dhamma refers to the ultimate reality—the truth that is profound and unsurpassed. “Unsurpassed” means higher and more refined than any other kind of truth. But for me, even the word “unsurpassed” may not be worthy enough to describe the Dhamma that the Buddha fully realized.This Paramattha Dhamma itself is the root, the source, the condition for the arising of all phenomena. It could be said that it is the fundamental formula behind the origin of all living beings.Please pardon me for not going further in this section—I will pause here and continue the explanation of Paramattha Dhamma in the next part.–

-Traduction française

Les vues et le bouddhisme

Qu’est-ce que le Dhamma ultime (Paramattha Dhamma) ?

Cet écrit s’adresse à tous ceux qui ne connaissent pas encore le Dhamma que le Bouddha a enseigné ni le Dhamma qu’il a pleinement réalisé. Il s’adresse en particulier aux intellectuels, aux savants, aux scientifiques — à ceux qui croient seulement en ce qui est démontré comme vrai, et qui accordent leur confiance à ce qui correspond à leur propre discernement, conformément aux paroles du Bouddha.Ne croyez pas uniquement parce qu’un écrit sacré le dit, ou qu’un maître célèbre l’enseigne. Il faut vérifier et expérimenter par soi-même. Si cela est bénéfique à l’humanité, alors cela mérite d’être cru. D’ailleurs, le Bouddha n’a jamais demandé de croire aveuglément. Il a énoncé clairement ce principe dans le Kālāma Sutta, un discours parmi les dix grands enseignements, où il a encouragé une enquête libre et lucide.Celui qui a réalisé la totalité de la connaissance n’a pas peur des questions. Ce sont plutôt ceux dont les connaissances sont incertaines qui craignent les interrogations, les critiques ou les débats. Beaucoup ne connaissent pas les enseignements du Bouddha simplement parce qu’ils ne les ont pas étudiés.Mais il y a une phrase essentielle que même ceux qui écoutent pour la première fois peuvent reconnaître comme scientifique :« Tous les phénomènes existent en fonction de causes et de conditions. »Cette déclaration confirme clairement qu’il s’agit d’une science.Ce n’est pas une vérité que l’on comprend immédiatement en entendant un nom étrange. Mais lorsqu’on commence à écouter les suttas, on réalise aussitôt qu’il s’agit d’une loi naturelle, d’un enchaînement ininterrompu que le Bouddha a appelé Paṭiccasamuppāda, la loi de la coproduction conditionnée.La confusion vient du fait que de nombreux auteurs définissent le Dhamma simplement comme l’enseignement du Bouddha. Ce n’est pas faux, mais cette explication réduit involontairement la grandeur de la Réalisation du Bouddha.L’expression « tous les dhamma » suffit à comprendre que cela désigne tous les phénomènes, c’est-à-dire toute la nature. Cette nature — qu’elle soit dotée de forme ou non, de conscience ou non — dans tout l’univers, ne peut échapper à l’œil de sagesse du Bouddha.Le Dhamma enseigné par le Bouddha est la loi naturelle, et le Paramattha Dhamma est la réalité ultime, la vérité la plus profonde et la plus noble.Le mot « suprême » signifie ici plus élevé que toutes les autres vérités. Mais pour ma part, ce mot ne semble pas suffisant pour désigner la Réalisation du Bouddha.Ce Paramattha Dhamma est la racine, la cause, l’origine de tous les phénomènes. On peut dire qu’il s’agit de la formule fondamentale de la naissance de tous les êtres vivants.Veuillez m’excuser si je me suis étendu. Je vais m’arrêter ici et continuer l’explication du Paramattha Dhamma dans la prochaine partie.