ដកលេខ ១១.
១២១] ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយក្នុងធម៌វិន័យនេះមានសភាពមិនដែលកើតគួរអស្ចារ្យ៨ប្រការដែលភិក្ខុទាំងឡាយឃើញហើយតែងត្រេកអរក្នុងធម៌វិន័យនេះដូចមហាសមុទ្រដែរ។សភាពគួរអស្ចារ្យ៨ប្រការនោះដូចម្តេចខ្លះ។ម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយក្នុងធម៌វិន័យនេះមានការសិក្សាដោយលំដាប់មានកិច្ចដែលត្រូវធ្វើដោយលំដាប់មានសេចក្តីប្រតិបត្តិដោយលំដាប់មិនមែនបានត្រាស់ដឹងព្រះអរហត្តផលតែម្តងទេដូចមហាសមុទ្រដែលមានទំនាបដោយលំដាប់មានទីជម្រាលដោយលំដាប់មានទីទេរដោយលំដាប់មិនមែនចោតជ្រៅទៅតែម្តងដូចអណ្តូងទេម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយក្នុងធម៌វិន័យនេះតែងមានការសិក្សាដោយលំដាប់មានកិច្ចដែលត្រូវធ្វើដោយលំដាប់មានសេចក្តីប្រតិបត្តិដោយលំដាប់មិនមែនបានត្រាស់ដឹងព្រះអរហត្តផលតែម្តងដោយសភាពណាម្នាលភិក្ខុទាំងឡាយនេះជាសភាពមិនដែលកើតគួរអស្ចារ្យទី១ក្នុងធម៌វិន័យនេះដែលភិក្ខុទាំងឡាយឃើញហើយតែងត្រេកអរក្នុងធម៌វិន័យនេះ។
ENGLISH
121] Monks, in this Dhamma and Vinaya, there are eight wonderful and unprecedented qualities that the monks see and rejoice in, just like the great ocean. What are these eight wonderful qualities?Monks, in this Dhamma and Vinaya, there is gradual learning, gradual practice, and gradual realization. One does not attain the fruit of arahantship all at once. Just like the great ocean has a gradual slope, a gradual inclination, a gradual descent—not a sudden drop like a chasm—so too in this Dhamma and Vinaya, there is gradual learning, gradual tasks to be done, and gradual practice. One does not attain arahantship suddenly, but progressively.This, monks, is the first unprecedented and wonderful quality in this Dhamma and Vinaya that the monks see and rejoice in.—⇨
Traduction française :
[121] Moines, dans ce Dhamma et Vinaya, il existe huit caractéristiques merveilleuses et sans précédent que les moines voient et en lesquelles ils se réjouissent, tout comme dans le grand océan. Quelles sont ces huit caractéristiques merveilleuses ?Moines, dans ce Dhamma et Vinaya, il y a un apprentissage progressif, une pratique progressive et une réalisation progressive. On n’atteint pas le fruit de l’arahantat d’un seul coup. De même que le grand océan descend en pente douce, avec une inclinaison graduelle, sans chute abrupte comme un précipice, ainsi dans ce Dhamma et Vinaya, l’apprentissage, les tâches à accomplir et la mise en pratique se font progressivement. On n’atteint pas l’état d’arahant soudainement, mais graduellement.Ceci, moines, est la première des qualités merveilleuses et sans précédent dans ce Dhamma et Vinaya que les moines voient et en lesquelles ils se réjouissent.
ខ្ញុំម្ចាស់សូមថ្វាយបង្គំព្រះរតនត្រៃជាទីគោរពស្មើនឹងជីវិត ថ្វាយបង្គំព្រះសង្ឃទាំងអស់ជាទីគោរពព្រះការបូជាសូមថ្លែងសេចក្តីគោរពយ៉ាងជ្រាលជ្រៅ ចំពោះមិត្តអ្នកអានមិត្តព្រះធម៌និងមិត្តទាំងអស់។
ខ្ញុំបាទយល់ថាភាគទី៧ុ និងចាប់ផ្ដើម បន្តទៅចិត្តឬចេតសិក។ តែមានការសុំឱ្យខ្ញុំបាទធ្វើអត្ថាធិប្បាយដោយលំអិតអំពីរូប ដូច្នេះយើងបន្ត រូបដោយសារដើមឡើងវិញ ដោយលំអិត។
មុននឹងចាប់ផ្ដើម ត្រូវស្គាល់ពាក្យដែលព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធត្រាស់ដឹង។ពាក្យដែលធម៌ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធតែដឹងភាគច្រើន លោកបកស្រាយថា គឺជាធម៌ដែលព្រះអង្គសម្ដែង។តែខ្ញុំបាទយល់ថាការពន្យល់នេះមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់ទេ។នៅគាថារបស់ព្រះអង្គសម្ដែងថាធម៌ទាំងឡាយមានហេតុនិងបច្ច័យ។ពាក្យធម៌ទាំងឡាយសំដៅទៅលើធម៌ទាំងអស់។កាលពីខ្ញុំមិនទាន់បានសិក្សា ពាក្យធម៌មិនបានដឹងថាជាធម្មជាតិ។សូម្បីមកដល់បច្ចុប្បន្នក៏នៅមានអ្នកយល់ថាធម៌គឺជាធម៌របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ។ ពាក្យធម៌ មួយពាក្យនេះអាចបំបែកបានច្រើន។
បរមត្ថធម៌មានន័យថាធម៌ឧត្តមជាន់ខ្ពស់មាន៤សណ្ឋាន គឺ ចិត្ត ចេតសិក រូប និព្វាន។ ពាក្យបរមត្ថ ឥឡូវនេះដឹងហើយឮហើយតែអាចមានបុគ្គលមិនយល់ យល់ល្មម យល់ខ្លាំង ។សួរថាបុគ្គលដែលមិនយល់ជាមនុស្សល្ងង់? បុគ្គលយល់ល្មមនិងយល់ខ្លាំងជាអ្នកមានបញ្ញា?គឺមិនមែនដូច្នោះទេ ចម្លើយនេះធ្វើឲ្យអ្នកសិក្សា
លោកបានសិក្សាចំព្រះអង្គសម្ដែងអំពីអ្នកមានបញ្ញាមានកំណើតមកពីអ្វី
លោកបានសិក្សាចំព្រះអង្គសម្ដែងអំពីអ្នកមានបញ្ញាមានកំណើតមកពីអ្វី?
ជាការពិតហើយព្រះអង្គបានសម្ដែងអំពីហេតុឱ្យមានបញ្ហាពីកំណើត ពេលចុតិគឺជាពិបាកចិត្ត បដិសន្ធិក៏ជាវិបាកចិត្ត
បើចុតិជាវឹបាកចិត្ត នៃមហាកុសលប្រកបដោយបញ្ហា បដិសន្ធិចិត្តក៏ជាវិបាកកុសលចិត្ត ដែរ។មានចម្ងល់មួយថា វត្ថុក្នុងលោកបើជាធម្មជាតិអត់ចិត្តគ្រប់គ្រងអាចចាប់ផ្ដើមពីតូចទៅធំ។មិនដែលពីធំទៅតូច។ចំណែកស្គាល់ថាមានបញ្ញា ក៏មានហេតុនិងបច្ច័យដូចគ្នា។ដូចជានៅក្នុងជាតិយើងដែលកំពុងតែរស់បើមិនមានការសិក្សាពិចារណារកហេតុនៅអ្វីដែលខ្លួនឆ្ងល់នៅពេលដែលរកហេតុឃើញគឺបញ្ញាឡើងមួយកម្រិត។បញ្ញាមិនដែលកើតឯងដោយគ្មានការពិចារណារកហេតុផលបច្ច័យ ហើយក៏ត្រូវមានឧបនិស្ស័យផងដែរ។ព្រះអង្គសម្ដែងថាសត្វលោកពុំមានដើមកំណើតក៏ពុំមានពីរបញ្ចប់ ផែនដីចក្រវាឡក៏កើតនិងរលត់ដូចធម៌ទាំងឡាយ។គ្រាន់តែពេលវេលាដែលកើតនិងរលត់យូរក្រៃលែងមិនអាចមានបុគ្គលណាដឹង។ដូច្នេះសត្វលោកដែលជាបញ្ចខន្ធ ឬនាមធម៌(ធាតុដឹង)និងរូបធម៌(ធាតុមិនដឹង) ក៏សន្សំនៅបញ្ញា ពីមួយជាតិទៅមួយជាតិពីមួយផែនដីទៅមួយផែនដីទៅតាមឧបនិស្ស័យនៃនាមធម៌និងរូបធម៌នោះ។ព្រះសាម្មាសម្ពុទ្ធព្រះអង្គដែលមានបញ្ញាញាណ ដឹងគ្រប់វិស័យទាំងអស់ដោយសារការសន្សំបារមីអំពើល្អ ជាច្រើនអសង្ខៃផែនដីដោយសារការព្យាយាមមិនឈប់ដែលជាហេតុឱ្យមានបញ្ញាមិនអាចដឹងបានអាចទម្លុះគុកវដ្តបានជាស្ថាពរដោយបានត្រាស់ដឹង។ចំណែកអ្នកដែលមានឧបនិស្ស័យខាងព្រះពុទ្ធសាសនាគឺលោកបាទជួបនិងព្រះធម៌មិនដឹងជាប៉ុន្មានពាន់ជាតិឬម៉ឺនជាតិហើយទេចំណែកអ្នកយល់តិចក៏បានជួបព្រះធម៌តិចឯអ្នកមិនយល់មិនចូលចិត្តគឺមិនដែលបានជួបនឹងព្រះធម៌។ ខ្ញុំបាទជឿថាអាចមានមិត្តអ្នកអានខ្លះលោកយល់មិត្ត អ្នកអានខ្លះលោកមិនសូវយល់និងមិត្តអ្នកអានខ្លះលោកពុំយល់ តើហេតុអ្វី័?ច្បាប់ធម្មជាតិ ធម៌ទាំងឡាយមានហេតុនិងបច្ច័យ។ផ្អាកត្រឹមនេះយើងនឹងធ្វើអត្ថាធិប្បាយនៅពាក្យនាមធម៌និងរូបធម៌ដែលមិត្តដែលអាចខ្លះលោកមិនដែលឮមិនដែលដឹង។ដែលសម្គាល់ថាសត្វលោកគឺជានាមធម៌និងរូបធម៌។នាមធម៌គឺជាធាតុដឹងឯរូបធម៌ផ្ទុយអំពីនាមធម៌គឺជាធាតុមិនដឹង។តើធាតុដឹងជាអ្វី? ធាតុមិនដឹងជាអ្វី?ធាតុដឹងមានច្រើនគឺវិញ្ញាណដែលអាចមានបានដោយសារទ្វារទាំងប្រាំមួយដោយសម្រាយ គឺភ្នែកត្រចៀកច្រមុះអណ្ដាតកាយចិត្ត ចំណែកឯរូបធម៌ជាធាតុមិនដឹងតែអាចដឹងដោយទ្វារទាំងប្រាំមួយ គឺ វណ្ណរូប សទ្ទរូប គន្ធ័រូប រសរូប ផោដ្ផឭ ធម្មារម្មណ៍ទាំងអស់នេះគឺជាធាតុមិនដឹងតែអាចដឹងបានដោយធាតុដឹងគឺនាមធម៌។
ខ្ញុំបានអត្ថាធិប្បាយនៅពាក្យនាមធម៌និងរូបធម៌ និងពាក្យជាច្រើន ណាស់ដែលព្រះសាស្តាបានរកឃើញហើយស្គាល់បង្កើតពាក្យនោះឡើង។ពាក្យដែលមិនដែលស្គាល់ចាប់ដែលស្គាល់ត្រូវយល់។ដើម្បីដឹងថាខ្លួនឯងយល់ពាក្យអស់នោះហើយឬនៅ បើសិនជាយល់ពាក្យនោះពិតប្រាកដមែនយើងអាចនឹងបំបែកទៅអ្វីផ្សេងៗទៀតក្រោយមកពីអធិប្បាយរបស់ព្រះអង្គទៅក្នុងបិដក។ក្នុងការសិក្សាព្រះធម៌មានពីរយ៉ាងដែលត្រូវធ្វើ ចាំហើយនិងយល់។តែ បើបានតែមួយមិនបានទាំងពីរ ក៏ត្រូវពិចារណា តើមួយណាដែលត្រូវយក។ចាំឫយល ចាំគឺជាសញ្ញា ឯយល់គឺជាបញ្ញា។ដូច្នេះធ្វើតាមអធ្យាស្រ័យ រៀងខ្លួន។ខ្ញុំបាទនឹងធ្វើអត្ថាធិប្បាយអំពីផលវិបាកកាចាំហើយនិងការយល់។ការចាំលោកអាចប្រាប់នៅគាថារបស់ព្រះសាស្ដាសូម្បីតែមួយពាក្យក៏មិនខ្វះដែរ ឯកាយល់មិនបានចាំទាំងអស់ទេ តែលោកអាចពន្យល់អត្ថាធិប្បាយបាទ ។ពាក្យដែលព្រះពុទ្ធសំដែង មិនបានចាំទេតែអាចធ្វើអត្ថាធិប្បាយរបៀបខ្លួនដែលយល់បាន។ ចំណែកឯអ្នកចាំដែលមិនយល់គឺជាសញ្ញាខន្ធ បើគេឲ្យពន្យល់គាត់មិនអាចពិតជាបានច្បាស់លាស់ទេ។
កន្លែងនេះបើយើងពិចារណាហើយក៏បានធ្លាប់ជួបប្រទះខ្លួនឯងដែរ។បើសិនការចាំអ្នកនោះពិតមិនមានចិត្តល្អទេអាចយកការចាំនោះយកទៅធ្វើជាមុខរបរ ឬមួយបើគេសួរឱ្យពន្យល់ ដោយសារអំណាចចាញ់បោកកិលេសចង់បញ្ជាក់ថាខ្លួនអ្នកចេះក៏ពន្យល់តាមអធ្យាស្រ័យរបស់ខ្លួន ដែលធ្វើឲ្យអ្នកស្ដាប់ដែលគាត់មិនដែលសិក្សាហើយថែមទាំងពាក្យបាលីទៀត ធ្វើឱ្យគាត់ដឹងគាត់ទទួលយកពាក្យសច្ចៈរបស់ព្រះសាស្ដាតែអត្ថាធិប្បាយខុស។មានលោកខ្លះលោកមានចិត្តល្អអាចឆ្លើយប្រាប់គេតាមត្រង់។នៅក្នុងបណ្ដាលធម្មសាកច្ឆាព្រះធម៌ ការចាំនិងការយល់ ការចាំមានប្រសិទ្ធភាពខ្លាំងណាស់ព្រោះយកពាក្យពិតរបស់ព្រះអង្គមកសម្ដែង។
សួរថាតើព្រះអង្គមានបានសម្ដែងទេអំពីបញ្ហានេះ។ មានតែបើមិនចាប់អារម្មណ៍មិនដឹង ព្រះអង្គបានបែងចែកល្អណាស់ ព្រះអង្គសំដែងអំពី អត្ថដ៏ពិតនិងអត្ថដ៏ឧត្តម អត្ថដ៏ពិតមិនឧត្តម ។តើអាចយល់បានទេបើសិនជាមិត្តមានអ្នកចាំដែលមានចិត្តមិនត្រង់ធ្វើអត្ថាធិប្បាយ។បើមិត្តដែលជាអ្នកស្ដាប់មិនបានសិក្សា មិនបានស្គាល់ថាអ្វីទៅអត្ថ ស្គាល់ដឹងតែពាក្យពិត ហើយសូម្បីដែលមិត្តដឹងថាពាក្យពិតនោះក៏មិនត្រូវទៀត តាមអត្ថន័យព្រះសាស្ដា(ការអធិប្បាយដ៏លំអិតនេះមិនជាទីពេញចិត្តចំពោះអ្នកចាំហើយមិនយល់ជាទីពេញចិត្តរបស់សប្បុរសដែលចាំហើយមិនយល់ជាទីមិនពេញចិត្តរបស់មិត្តដែលលោកចាំហើយមិនយល់ដែលក្របសង្កត់ដោយកិលេសប្រាថ្នាឱ្យគេសរសើរ)ការអត្ថាធិប្បាយនេះប៉ះពាល់ដល់អស់លោកដែលចាំមិនយល់ជាច្រើនមែនទែន។ មកដល់នេះងាកខាងយល់ហើយមិនចាំ អ្វីដែលគាត់អាចបំភាន់សង្គមបាន?។អានមកដល់កន្លែងនេះឈប់សិនពិចារណារកផលវិបាករបស់ការយល់។ ការពិចារណា បើគាត់យល់ហើយពន្យល់គេមិនដូចគាត់យល់(គំនិតនេះមិនសម)។គាត់អាចពន្យល់នូវពាក្យដែលព្រះអង្គមិនសម្ដែង(ពាក្យនេះអាចយកបានសមគួរ តែមិនត្រូវ)
មកដល់កន្លែងនេះមិត្តអ្នកអានខ្លះដែលមិនបានសិក្សាព្រះអភិធម្ម ឬសិក្សាហើយមិនបានពិចារណា ឬក៏ភ្លេច។ល។ ពាក្យរបស់ព្រះសាស្ដាសម្ដែង។ធម៌ទាំងឡាយជាអនត្តា ធម៌ទាំងឡាយមានហេតុនិងបច្ច័យ។ខ្ញុំបាទធ្វើអត្ថាធិប្បាយនេះសម្រាប់អ្នកយល់ពិតប្រាកដ មិនមែនអ្នកដែលមិនយល់ឬមិនសូវយល់ពន្យល់។
ពេលនេះត្រូវយកអត្ថដ៏ពិតនិងអត្ថដ៏ឧត្តមមកសម្ដែង។អត្ថដ៏ពិតពាក្យរបស់ព្រះអង្គសម្ដែងទាំងអស់គឺជាអត្ថដ៏ពិត។ការពន្យល់នូវអត្ថដពិតហើយត្រឹមត្រូវគឺជាអត្ថដ៏ឧត្តម។ដើម្បីអោយងាយយល់អត្ថាធិប្បាយតាមពាក្យដែលយើងស្គាល់។គាត់និយាយថានេះផ្ទះគឺជាអត្ថដ៏ពិតសម្រាប់លោកិយ ផ្ទះមិនមែនកើតឡើងឯងទេ គឺជាចម្រករបស់សត្វបុគ្គល អត្ថដ៏ឧត្តមសម្រាប់លោកិយ។យកបរម្ថតមកអធិប្បាយ មិនមានសត្វបុគ្គលជាអ្នកចាំឬយល់ ចាំគឺជាកិច្ចរបស់សញ្ញាចេតសិក យល់គឺជាកិច្ចរបស់បញ្ញាចេតសិកដែលមិនអាចច្រឡំគ្នាបានហើយ។បើយល់ពិតប្រាកដគឺជាកិច្ចរបស់បញ្ញាចេតសិក សំណួរសួរថាតើបញ្ញាចេតសិកដែលជាសោភណៈចេតសិកធ្វើកិច្ចជាកុសលមិនអាចធ្វើកិច្ចអស់កុសលបាន។ការដែលធ្វើអត្ថាធិប្បាយខាងលើគឺមានសត្វមានបុគ្គល។តាមការពិតគឺមានការយល់ច្រឡំថាមានសត្វមានបុគ្គលទើបពេញចិត្តឬមិនពេញចិត្ត។ចំពោះការអានអត្ថាធិប្បាយបើនៅសម្គាល់ថាមិនពេញចិត្តនោះការអានគឺជាការអានដោយមានសត្វមានបុគ្គលជាអ្នកអាន។ការកសាងបារមីទាំង១០
របស់ព្រះសាស្ដាបើមិនមានអកុសលទេលោកមិនអាចចម្រើនកុសលបានទេឧទាហរណ៍ឲ្យច្បាស់បើមិនមានអ្នកសុំទានទេទានបារមីក៏មិនចម្រើន បើមិនមានអ្នកតាមផ្ចាញ់ទេខន្តីបារមីក៏មិនអាចមាន។សរុបសេចក្តីទៅក្នុងលោកនេះដោយសន្មត់មិនមានអ្វីអាក្រក់ទេ។ថ្នាំពុលនៅតែឯងក៏ដូចរបស់ដទៃដែរ។តែបើយកមកផឹកនោះឯងជាព្រឹត្តិកម្មរបស់ថ្នាំពុល។មិត្តអ្នកអានមិត្តព្រះធម៌ទាំងអស់ជាទីគោរពខ្ញុំបាទសូមផ្អាកនៅកន្លែងនេះ។និងបន្តទៅលើកក្រោយភាគទី ៨ ដែលនឹងអត្ថាធិប្បាយតាមខ្ញុំបាទយល់ ហេតុអ្វីបានជាមានមនុស្សចាំជាតិចំណែកឯព្រះសាស្ដាជាតិណាៗក៏ព្រះអង្គចាំទាំងអស់? ហើយនិងអធិប្បាយលំអិតអំពីរូបនីមួយៗ
សូមអរព្រះគុណនិងអរគុណថ្វាយបង្គំលានិងជម្រាបលា
ÉNGLISH
Opening Reflections and the Meaning of the Word “Dhamma”In this beginning, we do not aim to show mastery of language, nor to decorate the Dhamma with poetic words. Rather, we offer these reflections with humble intent: to contemplate nature, the truth of existence, and the profound meaning of the Buddha’s word—“Dhamma”.The word “Dhamma” is not merely a term from ancient Pali; it is the name of the universal truth itself. It refers to the natural law that governs all things. In this sense, Dhamma means:what is natural,what arises and ceases due to conditions,what cannot be controlled by self or will,and what is neither created nor destroyed by anyone’s wishes.Dhamma is the way things truly are—not how we want them to be.It is not a religion in the conventional sense.It is the principle behind the rising and falling of all phenomena—both material and mental.By understanding Dhamma, we begin to see through illusions:We understand that things do not belong to anyone.We realize that there is no abiding self behind sensations or thoughts.We see that everything we experience arises from causes and conditions.This is why the Buddha said:> “All phenomena are conditioned.”“Whatever arises due to conditions, is subject to cessation.”Thus, the Dhamma is not something to believe in blindly.It is something to see, know, and verify through wisdom and mindfulness.We invite you to walk this path—not through hope or fear—but through direct insight into the truth of nature.
FRANÇAIS
Introduction et signification du mot « Dhamma »Le mot « Dhamma », tel qu’enseigné par le Bouddha, ne se limite pas à une doctrine religieuse, une croyance ou un système moral. Dans sa profondeur ultime, « Dhamma » signifie la réalité naturelle qui gouverne tous les phénomènes — visibles ou invisibles, mentaux ou matériels — selon des causes et conditions précises.> « Les choses sont telles qu’elles sont, selon les lois naturelles. »Ce que le Bouddha a réalisé n’est pas une spéculation intellectuelle, mais la compréhension directe de cette loi naturelle : tous les phénomènes ont une origine, un développement, une fin. Ils sont impermanents (anicca), souffrants (dukkha), et dénués de soi (anattā). Cela est appelé Dhamma.Comprendre le Dhamma, c’est apprendre à voir les choses telles qu’elles sont réellement, non telles que nous les imaginons à travers l’ignorance (avijjā). Ce regard profond conduit à la sagesse (paññā) et à la libération.
ParamatthaLight. ParamatthaLight. ពន្លឺបរមត្ថធម៌ 